Wat duidelijk wordt uit de cijfers van het 2021-seizoen als het op puntenscores aankomt, is dat het een erg zwaarbevochten seizoen is geweest. Dit geldt niet alleen aan de top, maar ook in het middenveld. Het is moeilijk om puur met cijfers in tabellen het verloop van het seizoen te volgen. Dit komt mede door het aantal races en coureurs, en het feit dat het niet makkelijk is om zulke tabellen vanuit menselijk oogpunt te verwerken en direct te vertalen naar een visueel beeld. Om deze reden werken we aan de hand van animaties, die het hele seizoen in kaart brengen. Cijfers geven dit ook weer, maar de visuele impact van een animatie maakt zaken heel wat makkelijker te interpreteren.

Het eerste wat er uitspringt, is natuurlijk dat Verstappen en Hamilton zeer duidelijk in een klasse apart presteerden ten opzichte van de rest van het veld. De kloof tussen hen beiden en de rest is zonder overdrijving gigantisch te noemen. Achter hen zijn vervolgens een aantal onderverdelingen te maken, die ook opvallend zijn. Valtteri Bottas en Sergio Pérez, beiden in de twee topteams, zitten eveneens samen in een aparte categorie. Als Pérez door oliedrukproblemen niet was uitgevallen in de laatste race in Abu Dhabi, zou hij hoger geëindigd zijn, en beduidend dichter bij Bottas gezeten hebben. Dat had het verschil met de rest van het veld ten opzichte van de Mercedes- en Red Bull-bolides nog wat duidelijker gemaakt. Dit waren duidelijk beide kampioenswaardige auto’s.

Gezien de kloof tussen Bottas en Pérez aan de ene kant en Verstappen en Hamilton aan de andere kant, wordt in zekere zin pijnlijk duidelijk wie van kampioensmateriaal gemaakt zijn. Zij weten aanzienlijk meer uit hun bolide te halen over de loop van het seizoen dan hun teamgenoten Bottas en Pérez. Hierna zien we een derde groep rijders, te weten Carlos Sainz, Lando Norris en Charles Leclerc. Norris reed aanvankelijk mee in de groep met Bottas en Pérez, maar wist dat niet meer vol te houden na Monza. Sainz en Leclerc daarentegen bleven heel constant presteren.

De groep daar achter bestaat uit twee coureurs, te weten Ricciardo en Gasly. De laatste reed echt op het prestatieniveau dat zijn auto toeliet, terwijl Ricciardo het hele jaar met uitzondering van Monza eigenlijk benedenmaats gepresteerd heeft. Hij had eigenlijk aansluiting had moeten vinden bij het groepje met Norris, Sainz en Leclerc. Direct daaronder zien we Alpine, met beide coureurs ongeveer op gelijk niveau presterend, en daarmee waarschijnlijk ook voor wat de auto waard was. Ocon presteerde mede dankzij Alonso’s optreden als teamspeler iets beter dan verwacht.

De voorlaatste groep bestaat uit het Aston Martin-team, Vettel en Stroll, aangevuld door de nieuweling in de F1, Tsunoda, de AlphaTauri-man. Laatstgenoemde leek eigenlijk pas in de allerlaatste race zijn kwaliteit te tonen. Feitelijk had hij op gelijke hoogte kunnen eindigen als Gasly, of misschien net daaronder. Wat dit ook laat zien is dat als teamgenoten beiden goed presteren, dat een veel hogere positie in het constructeurskampioenschap mogelijk is. Overigens zou Vettel wat beter gepresteerd hebben als zijn tweede plaats in Hongarije niet van hem afgenomen zou zijn.

AlphaTauri was met betere prestaties van Tsunoda zonder problemen boven Alpine geëindigd in het constructeurskampioenschap. Dit is duidelijk terug te zien in de animatie. Tenslotte hebben we nog een grote categorie achterblijvers, die in principe ook nog in twee groepen te verdelen zijn. Ze zitten echter zo dicht op elkaar qua puntenscores, dat dat waarschijnlijk niet echt zinvol is. We hebben het hier natuurlijk over Williams en Alfa Romeo, die als aparte groep gezien zouden kunnen worden, en uiteindelijk Haas als hekkensluiter.

In de media is vaak aangegeven dat als Verstappen iets meer geluk had gehad, hij zeer waarschijnlijk al enkele races voor het einde van het seizoen wereldkampioen zou zijn geweest. F1Maximaal.nl heeft dit nader onderzocht, en gepoogd dit in beeld te brengen door te analyseren waar Verstappen mogelijkerwijs beter had kunnen scoren als dit het geval zou zijn geweest. Op grond van dit onderzoek zijn vervolgens eventuele puntenscores voor de races waar dit gebeurde in kaart gebracht, en gevisualiseerd door middel van een tweede animatie. Races in 2021 waar Verstappen getroffen werd door ongeluk of waar Hamilton veel geluk had worden hieronder besproken aan de hand van enkele tabellen met ‘gecorrigeerde’ puntenscores.

In de puntentabellen hieronder zijn alleen die coureurs vermeld waarbij de puntenscore gecorrigeerd moest worden. Om minder ruimte te gebruiken zijn steeds twee races gecombineerd in elke tabel, met de oorspronkelijke score links en de ‘gecorrigeerde’ score rechts. Punten zijn alleen vermeld voor coureurs waar deze verschillen, en dus relevant zijn. De resultaten bleken een grotere verrassing op te leveren dan verwacht, maar een oordeel zal eenieder uiteindelijk zelf hierover moeten vellen.

In Bahrein, waar Hamilton meer dan dertig keer buiten de lijntjes mocht kleuren door de onoplettendheid van de stewards, had Verstappen alleen hierdoor al als eerste kunnen eindigen. Daarnaast was de snelheid, die Verstappen had, voldoende geweest om na zijn inhaalpoging een eventuele straf van vijf seconden goed te maken. Tijdens de grote prijs van Emilia Romagna had Hamilton veel geluk door de rode vlaggen na het incident tussen Russell en Bottas, waardoor hij makkelijk een tweede plaats bereikte. Dat zou hooguit de negende of tiende plaats zijn geweest, gezien de massieve achterstand die hij had opgelopen door de grindbak in te schuiven en de tijd die hij nodig gehad zou hebben voor de vervanging van de voorvleugel. Door de rode vlaggen kon deze voorvleugel gratis vervangen worden, en werd zijn achterstand volledig teniet gedaan. Met enige coulance geven we hem toch een vijfde plek, het blijft immers wel Hamilton een van de snelste bolides van het circuit. Voor het gemak is de snelste ronde voor Hamilton aangehouden, dit had namelijk mogelijk nog kunnen gebeuren.

Het circuit van Monaco zag een ongelukkige uitvalbeurt van Bottas doordat een wielmoer tijdens zijn pitstop niet loskwam. Dat betekende dat Bottas erg veel punten moest inleveren. Hij zou zeer waarschijnlijk als tweede geëindigd zijn zonder dit probleem. Daarnaast schoof hierdoor iedereen achter hem een plaats op in de scorelijst. Al deze scores zijn aangepast in de rechterkolom. In Azerbeidzjan ontplofte een achterband van Verstappen, terwijl hij op koers lag naar een makkelijke overwinning, met nog slechts enkele ronden te gaan. In dat geval zou Pérez tweede zijn geworden, en Hamilton derde, omdat het probleem met zijn magic button dan niet zou zijn opgetreden. Dat betekent dat voor een correctie heel wat aanpassingen nodig zijn. In de tabel hierboven zijn deze doorgevoerd.

Op Silverstone, in Groot-Brittannië, zou Verstappen zonder het incident met Hamilton vermoedelijk eerste zijn geworden, en Hamilton dus tweede. Hamilton wist dat hij in de eerste ronden voordat DRS actief werd Verstappen voorbij moest zien te komen, anders was Verstappen daarna bij hem weggereden. Ook in de pers is veelal aangegeven dat Hamilton in de eerste ronde Verstappen moest zien in te halen, omdat dat daarna niet meer zou lukken. De opschudding die de crash hier veroorzaakt heeft is natuurlijk niet relevant voor deze studie, dus blijft dan ook buiten beschouwing. In Hongarije veroorzaakte Bottas grote chaos door op een nat wegdek vlak na de start Norris aan te tikken, en zichzelf, Norris en Pérez direct uit te schakelen. Indirect veroorzaakte hij hiermee bij Verstappen grote schade. De Limburger verloor veel downforce. In de correctie voor deze race is de kwalificatiestand aangehouden voor de uitgeschakelde coureurs en beschadigde bolides, ofschoon Bottas zelf uitgesloten is van enige puntencorrecties hier. De teamgenoot van Hamilton schakelde tenslotte zichzelf uit door een rijdersfout.

Als het zwaar verregende weekend op het circuit van Spa-Francorchamps anders verlopen was, met iets minder regen, en een race die echt uitgereden was, zou Verstappen aan dat weekend meer punten overgehouden hebben. Hij is een regenracer pur sang, en met het voordeel van poleposition is het lastig te beargumenteren dat hij die race uit handen had gegeven. Aangezien het lastig beoordelen is voor de overige coureurs, zijn wel voor iedereen hier de punten verdubbeld, mede omdat het zeer lastig zou zijn geweest om in te halen. In Monza, Italië, werden Verstappen en Hamilton uitgeschakeld. Hier hadden beiden pech door zeer langzame pitstops, en het welbekende incident waar de auto van Verstappen boven op die van Hamilton belandde. Correcties zijn doorgevoerd voor deze race op grond van de posities die beiden op het moment voor de pitstops hadden. Correcties voor de overige coureurs in de punten zijn eveneens aangebracht.

Zonder het incident op het circuit van Silverstone had Verstappen geen nieuwe motor nodig gehad, en was hij in Rusland ergens vooraan gestart. Hamilton en Verstappen hadden dan beiden van meet af aan mee kunnen doen voor de overwinning. Zelfs als we er vanuit gaan dat Norris zijn inschattingsfout op het einde niet had gemaakt, of niet zo laat, hadden Verstappen en Hamilton het dus uitgevochten om de eerste plek. De einduitslag is derhalve alleen voor Norris veranderd, aangezien hij met meer geluk hoger zou zijn geëindigd. Had Latifi in Abu Dhabi geen schuiver gemaakt, dan was Hamilton hier eerste geworden en Verstappen tweede. Gezien de goede tactische beslissingen van Red Bull zou Verstappen wel de snelste ronde gereden hebben. Pérez had ook pech, met de oliedruk, en zonder dat probleem, had hij de race uitgereden naar de derde plek. Posities en punten voor beide races zijn ook hier weer aangepast.

Naast deze races waar scores voor geluk of pech gecorrigeerd zijn, waren er nog een aantal races waar aparte dingen gebeurd zijn. De race in Qatar zag een aantal incidenten met banden, maar deze zijn gebeurd door een combinatie van minder goede tactische beslissingen van de teams en coureurs die de gemene kerbs daar te vaak meenamen. Hierom zijn deze fouten niet in gecorrigeerde uitslagen verwerkt. Tenslotte werd Verstappen in Saoedi-Arabië tweede, maar gezien de snelheid van de Mercedes waar Hamilton in reed, leek dat ondanks de controversiële incidenten en de schade aan de diffuser van Verstappen een reële uitslag, en is daarvoor eveneens niet gecorrigeerd.

Op basis van bovengenoemde gecorrigeerde puntenscores hebben we een animatie gecreëerd voor het verloop van de WK-puntenstand voor elke coureur, met geluksfactoren voor zover mogelijk uitgeschakeld. Dit levert een interessant nieuw beeld op. Uit de eindgrafiek van de animatie is duidelijk af te lezen dat Verstappen in dat geval in Mexico al F1-wereldkampioen zou zijn geweest. Met een voorsprong van meer dan 100 punten na de overwinning op de Autódromo Hermanos Rodrigues, maar met meer eindzeges dan Hamilton nog kon goedmaken, zou de strijd hiermee beslist zijn. De laatste vier races, die allemaal op de een of andere manier veel aandacht kregen om verschillende redenen, zouden in dat geval veel minder en waarschijnlijk zelfs helemaal niet controversieel geweest zijn. Het kampioenschap zou in dat geval tenslotte toch al bepaald zijn.

Zelfs met eventueel iets betere prestaties van Hamilton zou het met deze inzichten nog hooguit één race extra geduurd hebben voordat Verstappen zich in dat geval wereldkampioen had mogen noemen. Met een voorsprong van 115 punten na Mexico zou dat echter veel minder waarschijnlijk zijn geweest. Verder is het ook duidelijk dat met wat meer geluk, Red Bull ook makkelijk wereldkampioen bij de constructeurs had kunnen worden. Natuurlijk zijn dit erg veel what-ifs, maar dit belooft heel wat voor het komende seizoen. Door de regelveranderingen die vanaf dit jaar, 2022, gelden, zouden de bolides elkaar allemaal wat makkelijk moeten kunnen volgen en kunnen inhalen. Sommige teams hebben daarnaast hun budgetten gedurende 2021 al voor een heel groot deel gebruikt voor het ontwikkelen van de 2022-bolides. Dit trekt de verschillen mogelijk ook dichter bij elkaar.

In de praktijk zal dit betekenen dat de bolides van de teams qua prestaties veel minder ver uit elkaar zullen liggen. Gezien de expertise en ervaring van de teams is de verwachting echter niet dat de volgorde in het klassement heel erg veel zal veranderen. De teams in het middenveld en onderin zullen waarschijnlijk in staat zijn om af en toe ook mee te vechten om punten, meer dan afgelopen jaar. Als puntje bij paaltje komt, zullen de huidige vier topteams vermoedelijk weer vooraan staan, zij het mogelijk in een licht gewijzigde volgorde. Dit laatste zal volledig afhankelijk zijn van de werkelijke prestaties die de teams weten neer te zetten, wat natuurlijk voor een groot deel direct gelieerd is aan de correlatie tussen windtunnel en echte races.

Een achterstand in die windtunnel-correlatie kan makkelijk een half seizoen kosten om op te lossen, en misschien zelfs langer in deze tijd van budgetlimieten. De verwachting is daarom dat het komend seizoen, op voorwaarde dat alle spelers er weer op tijd staan, zo mogelijk net zo spannend zou kunnen worden als vorig seizoen, en misschien zelfs voor nog meer opwinding zou kunnen zorgen. Aan de andere kant, zeker als de nieuwe Mercedes- en Red Bull-bolides aan elkaar gewaagd zijn, zou, met wat meer geluk voor Verstappen, het seizoen zomaar eens al ruim voor het einde beslist kunnen zijn.